Real Money Is Actually Virtual

"A bunch of people sign a bunch of papers, and now this family has no place to live? That's just plain ludicrous." Said former banker Nathan Collins of Brandon, MS.

Ο τύπος και σταδιακά οι καταναλωτές -τουλάχιστον στην Αμερική- έχουν αρχίσει πια να καταλαβαίνουν πως τα ΄΄πραγματικά ΄΄ χρήματα δεν είναι λιγότερο ΄΄εικονικά΄΄ από αυτά που διακινούνται στους εικονικούς κόσμους . Η οικονομία σε νέα μονοπάτια, σ΄ αυτά της άμεσης ανταλλαγής αγαθών. Θυμίζει συναλλαγές σε εικονικούς κόσμους μήπως αυτό?

Le Droit à la Vitesse (το δικαίωμα στην ταχύτητα)

Αναδημοσίευση του άρθρου του Andy Deck '' Το δικαίωμα στην ταχύτητα΄΄ , από το περιοδικό Κοντέινερ 4. The english version here.

James Brown, American, The Hardest Working Man in Show Business

Στο ‘’Living in America’’ που τραγουδούσε ο James Brown στη δεκαετία του 1980 ΄΄όλοι δούλευαν υπερωρίες΄΄.1 Αλλά ο ΄΄σκληρότερα εργαζόμενος άνθρωπος στις σόου μπίζνες΄΄ δεν ένιωθε ΄΄πεσμένος΄΄ στη χώρα του. Στους ΄΄ μεγάλους αυτοκινητόδρομους, από ακτή σε ακτή΄΄ και ΄΄ στα πολλά μίλια σιδηροδρομικής γραμμής’’, είδε μια ΄΄γη της επαγγελίας΄΄ μια αφορμή για ΄΄γιορτή΄΄. Στο βιβλιαράκι που εξέδωσε το 1880 με τίτλο: Το δικαίωμα στην τεμπελιά .2, ο Paul Lafargue εξέφρασε την περιφρόνηση του για την ηθική της προτεσταντικής εργασίας και τα δεινά της εβδομάδας των 70 ωρών εργασίας. Ενώ το κείμενο περιοδικά εκδίδεται ακόμα σαν ένθετο στις κυριακάτικες γαλλικές εφημερίδες, οι ιδέες που εκφράζει είναι συγκριτικά άγνωστες στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν είχαν ποτέ ένα προφήτη της τεμπελιάς. Αυτό εξηγεί εν μέρει, γιατί οι Γάλλοι δουλεύουν εκατοντάδες ώρες λιγότερο κάθε χρόνο από τους αντίστοιχους εργαζόμενους στην Αμερική 3.

Ο Lafargue παρατήρησε πως οι εργάτες ήταν υποχρεωμένοι να κερδίζουν μισθούς που επέστρεφαν γρήγορα στον εργοδότη τους, αγοράζοντας τα προϊόντα της ίδιας της εργασίας τους. Αυτή η διαδικασία κατέστρεφε τα μυαλά και τα σώματα τους.

΄΄ Στην καπιταλιστική κοινωνία, η εργασία είναι η αιτία κάθε διανοητικού εκφυλισμού, κάθε παραμόρφωσης του οργανισμού΄΄. Ο Lafargue επηρεάστηκε τόσο από την απέχθεια του για την εργασία, που μοιάζει σχεδόν να νοσταλγεί τη δουλεία όταν εκθειάζει τους Έλληνες του ΄΄Χρυσού Αιώνα΄΄: ΄΄αυτοί επίσης, δεν ένιωθαν τίποτα άλλο από περιφρόνηση για την εργασία: ο ελεύθερος άνθρωπος δεν ασχολιόταν παρά μόνο με τη φυσική άσκηση και τα παιχνίδια ευφυΐας΄΄.

Ο Lafargue συμπέρανε επικαλούμενος την επιθυμία του Αριστοτέλη, πως οι μηχανές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα εποχή ανάπαυλας τον άνθρωπο: ΄΄ αν κάθε εργαλείο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αβίαστα ή να κινείται όπως τα αριστουργήματα του Δαίδαλου ή να αρχίζουν αυθόρμητα την ιερή εργασία τους όπως οι τρίποδες του Ηφαίστου, αν για παράδειγμα οι σαΐτες του αργαλειού άρχιζαν να υφαίνουν μόνες τους, ο υπεύθυνος της επιχείρησης δεν θα χρειαζόταν βοηθούς, ούτε τα αφεντικά σκλάβους.΄΄ Στην εποχή της συρρίκνωσης και της παγκοσμιοποίησης, αναρωτιέται κανείς τι απέγινε ο τεχνολογικός καταμερισμός που περιέγραψε ο Lafargue. Είναι γεγονός πως σήμερα τα εργαλεία μας είναι εντυπωσιακά και τα πλεκτήρια έχουν ευρέως αυτοματοποιηθεί. Αλλά καθώς κοιτάζω γύρω μου (στη Νέα Υόρκη), δεν βλέπω να ανατέλλει η εποχή του ελεύθερου χρόνου.

Δεν κληρονομήσαμε το δικαίωμα στην ανάπαυση, αλλά μάλλον την αναζήτηση της ταχύτητας.Από τότε που ο πρωτοπόρος Frederick Winslow Taylor εισήγαγε στην παραγωγή τις μελέτες πάνω στο χρόνο, η επιστημονική διαχείριση του έχει γίνει ο κανόνας στην κουλτούρα των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Είναι πια ρουτίνα η παράταξη μελετών χρόνου και κίνησης για την μεγιστοποίηση της απόδοσης του εργαζόμενου. Στις βιοτεχνίες ρούχων η απόδοση των εργατών αξιολογείται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά μονάδα. Οι υπάλληλοι παρομοίως μετριούνται με μετρονόμο (keystroke). Έχει ειπωθεί πως ο χρόνος είναι χρήμα και έτσι δεν είναι καθόλου παράξενο που ο κόσμος της μπίζνας έχει υιοθετήσει αυτό το σύστημα.

Εκτιμήσεις για τις υπηρεσίες ευρυζωνικότητας της Time - Warner στις Η.Π.Α

Αυτό που είναι ίσως άξιο προσοχής είναι ο τρόπος που ο κόσμος τώρα καταναλώνει την ταχύτητα σαν αγαθό –ευρυζωνικότητα- προκειμένου να απολαύσει τον ελεύθερο χρόνο του. Το να αγοράζεις ευρυζωνική πρόσβαση είναι σαν να ψωνίζεις χρόνο. Με δάνειο έναν όρο από την κουλτούρα των ΄΄φτιαγμένων΄΄ αυτοκινήτων (hot rod cars), μια διαφήμιση για ευρυζωνικότητα υπόσχεται ταχύτητες ΄΄τούρμπο΄΄:

΄΄ τριαντάλεπτο TV σόου σε 2 λεπτά και 11 δευτερόλεπτα.΄΄

Σε ένα φαύλο κύκλο αντίστοιχο με αυτόν που εντόπισε ο Lafargue, οι άνθρωποι παρακινούνται να δουλεύουν για να αγοράσουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Ειρωνικά όμως, αυτός ο ελεύθερος χρόνος διοχετεύεται ασταμάτητα στην παραγωγή του ίδιου του περιεχομένου (ριάλιτι TV, YouTube, Web 2.0, SMS, μπλογκς και e-mails) που πληρώνει κανείς για να καταναλώσει μέσω καλωδιακής TV, τηλεφώνου και κόστους πρόσβασης.Αξίζει τον κόπο μια επανεξέταση της προνομιακής κατάστασης αυτών των υπηρεσιών. Ενώ είναι αλήθεια πως κοστίζει αρκετά η εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών, μεγάλο μέρος της υποδομής είναι ήδη στη θέση του. Εφόσον οι οπτικές ίνες μεταφέρουν τα δεδομένα με την ταχύτητα του φωτός, το ενδεχόμενο αναβαθμίσεων τείνει στο μηδέν, όσο είναι το κόστος συντήρησης της ροής των δεδομένων. Στα χρόνια που έρχονται, τι θα δικαιολογήσει ουσιώδεις αυξήσεις στις τιμές της ευρυζωνικότητας? Όπως είχε προβλέψει ο Paul Valéry στη δεκαετία του 1920, οι εικόνες τώρα ρέουν σπίτια μας:

΄΄Όπως το νερό, όπως το γκάζι, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα έρχονται από μακριά...

έτσι θα τροφοδοτούμαστε με εικόνες και ήχους.΄΄.4 Αλλά θα παρέχεται η ροή δεδομένων όπως το νερό, θα τα προμηθευόμαστε τόσο ελεύθερα όσο το φως στις λάμπες του δρόμου και θα μετριούνται όπως το γκάζι? Θα ρέουν ελεύθερα τα δεδομένα και προς τις δύο κατευθύνσεις?

Παρότι ο Al Gore μίλησε αόριστα για την αναγκαιότητα της ΄΄δημόσιας πρόσβασης στις υπερ-λεωφόρους της πληροφορίας΄΄ το δίκτυο με τη χρήση δημόσιων πόρων γρήγορα έγινε μια υπηρεσία -προέκταση των τηλεφωνικών εταιριών. Ανεξάρτητα από τα αρχικά πλεονεκτήματα που είχαν οι αμερικανικές εταιρίες τηλεπικοινωνιών, τώρα βρίσκονται πίσω από πολλούς ξένους ανταγωνιστές.

Για παράδειγμα, αν και όχι ελεύθερη, η ευρυζωνικότητα πρόσβασης μέσω οπτικών ινών στο Hong Kong είναι σημαντικά ταχύτερη και φτηνότερη από οποιαδήποτε που διατίθεται στη Νέα Υόρκη (κατά προσέγγιση 14 φορές περισσότερο εύρος ζώνης, για το ένα τρίτο της τιμής σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν το 2005. .5Τα κουτσομπολιά στις μπίζνες έχουν εστιαστεί γύρω από τον βαθμό που αυτή η καθυστέρηση μπορεί να απειλήσει τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές knowledge industries ( εταιρίες που παράγουν γνώσεις και παρέχουν υπηρεσίες πληροφοριών για τις ίδιες ή για άλλους) οδηγώντας τις σε χώρες με χαμηλότερο κόστος υπηρεσιών.

Σε κάθε περίπτωση οι εργαζόμενοι πληρώνονται ελάχιστα. Η έλευση των δικτύων μετάδοσης επέτρεψε τη φυγή της εργασίας μέσω της τηλεφωνίας που περνά από το Internet: η παγκοσμιοποίηση της άυλης εργασίας βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι αγγλόφωνοι που έχουν προβλήματα με τους υπολογιστές τους μπορούν να μιλήσουν με τεχνικούς στην Ινδία ή στις Φιλιππίνες. Οι αεροπορικές εταιρίες κλείνουν τα τηλεφωνικά κέντρα τους και πληρώνουν εργαζόμενους να απαντάνε στα τηλεφωνήματα από τα σπίτια τους, με τους ίδιους τους εργαζόμενους να καλύπτουν τα αναγκαία. Αυτές οι εξελίξεις χαρακτηρίζονται ως κέρδος στην ΄΄παραγωγικότητα΄΄.

Όπως ο James Brown η Sex Machine το έθεσε:

΄΄The way I like it is the way it is,

I got mine ‘n ‘ don’t worry ‘bout his. 6

Φυσικά η παραγωγικότητα για τον ένα σημαίνει χαμηλότερο μεροκάματο για κάποιον άλλο.

Paul Lafargue, French, author of Le Droit à la Paresse.

Τα κύματα των τεχνολογικών καινοτομιών έχουν στηρίξει τη συγκέντρωση του πλούτου, καθώς και την λίαν διαδεδομένη οικονομική αβεβαιότητα. Αυτές δεν είναι

οι ελεύθερες από την εργασία αυτοματοποιημένες συνθήκες που ο Lafargue κάποτε ήλπισε, στα σίγουρα. Αλλά επιπλέον, δεν ήταν ο μόνος που υποτίμησε την ικανότητα του καπιταλισμού να μεταμορφώνει τις ονειρικές δυνατότητες σε σπάνη και διχόνοια.

Ο Nikola Tesla ήταν βέβαιος πως οι ασύρματες τεχνολογίες θα ήταν ΄΄πολύ αποτελεσματικές στο διαφωτισμό των μαζών, ειδικά στις απολίτιστες χώρες και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, καθώς θα πρόσφεραν στο γενικό αίσθημα ασφάλειας, άνεσης, ευκολίας και συντήρησης των ειρηνικών σχέσεων.΄΄ 7

Η ηχώ αυτών των ουτοπικών απόψεων απαντιέται αργότερα στη ρητορική του ΄΄παγκόσμιου χωριού΄΄ του McLuhan, αναπαράγεται διαρκώς και δεν θα εξαφανιστεί σύντομα. Αλλά με την κατάρρευση της φούσκας του Internet και την παρατεταμένη οικονομική κρίση, οι ανάγκες για παγκόσμια παραγωγικότητα εξάντλησαν τα αποθέματα της τεχνο-ουτοπίας της δεκαετίας του 1990. Είναι πολύ δύσκολο τώρα να οραματιστεί κάποιος τις νέες τεχνολογίες να φέρνουν μια εποχή ειρήνης και προόδου.

Ενώ η ξεκούραση και ο ελεύθερος χρόνος είναι άπιαστα για τους περισσότερους, η έλξη για το ΄΄δικαίωμα στην ταχύτητα΄΄ απαιτεί να πηγαίνει κανείς στο επόμενο πράγμα όσο πιο γρήγορα είναι δυνατό ή όπως ο mr Dynamite .8 λέει: ΄΄και τα μυαλά στα κάγκελα΄΄.

1. "Living in America" μέρος του σάουντρακ της ταινίας Rocky IV. Το τραγούδησε ο James Brown.
2. ΄΄ Το δικαίωμα στην τεμπελιά΄΄ του Paul Lafargue
3. Ετήσιες στατιστικές εργασίας. http://en.wikipedia.org/wiki/Working_time http://old.swivel.com/data_sets/show/1004949
4. La conquête de l'Ubiquité, Paul Valery, 1928
5. HongKong Broadband Network's fiber-optic offerings in 2005, http://www.neowin.net/news/main/05/04/26/hong-kong-tops-broadband-speed-list#comments

6. ‘’Sex Machine’’ στίχοι γραμμένοι από τον James Brown, Bobby Byrd, και τον Ron Lenhoff το 1970.
7. Nikola Tesla , αναφέρεται στο ΄΄When Old Technologies Were New΄΄ της Carolyn Marvin, p. 193
8. mr Dynamite, παρατσούκλι του James Brown.

Η οικονομία της προσοχής (Attention economy), προσέχω για να είμαι.

Από το τεύχος του περιοδικού Κοντέινερ 4 , με αφιέρωμα στην ταχύτητα.

Η πληροφορία στα ακροδάχτυλα σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα αποδέχονται ανεπιφύλακτα έναν από τους πιο μεγάλους μύθους της εποχής, πως η πληροφορία είναι απλά θέμα πατήματος ενός κουμπιού, ενός κλικ. Δηλαδή πως οι πληροφορίες είναι κάποια δεδομένα (data) στον κυβερνοχώρο που μετατρέπονται σε πληροφορίες μόλις αναζητηθούν από κάποιον. Στη συνέχεια αυτό παράγει ένα άλλο μύθο, την άποψη πως οι πληροφορίες είναι φτηνές. Όμως στην ουσία η παραγωγή νέων πληροφοριών δεν είναι φτηνή, η αναπαραγωγή τους είναι φτηνή.

Στη κυριολεξία, η εκπομπή τους –χάρη στην όλο και αυξανόμενη ταχύτητα μετάδοσης- γίνεται όλο και πιο φτηνή ενώ αντίθετα η λήψη τους όλο και πιο ακριβή σε χρόνο και προσοχή. Οι πληροφορίες που αναπαράγονται (και γίνονται remix) είναι φτηνές, αλλά η προσοχή και κυρίως η κριτική ικανότητα είναι σπάνιες. Και μιλώντας ειδικά για την προσοχή, επειδή ακριβώς είναι σπάνια γι΄αυτό το λόγο είναι πολύ ελκυστική. Και αποτελεί μάλιστα τη φυσική οικονομία των Μέσων γενικά –αρκεί να σκεφτεί κανείς το zapping- με προεξάρχον Μέσο βέβαια το Internet.

Αν δεχτούμε την άποψη του Hegel πως οι άνθρωποι προτιμούν να πεθάνουν στην πείνα από το να είναι εντελώς αδιάφοροι, αόρατοι για τους άλλους, τότε ένα μίνιμουμ προσοχής είναι ουσιώδες. Και ενώ πολλοί από μας διψούν ακόρεστα για όλο και πιο πολύ αναγνωρισιμότητα, το δόλωμα που θέτει σε κίνηση την προσοχή στο Internet δεν είναι η υπόσχεση ικανοποίησης της επιθυμίας να γίνει κανείς αστέρας του Hollywood ή μια θέση στην παγκόσμια ιστορία. Είναι η προσοχή και η επιβράβευση από τους ανθρώπους γύρω σου για τα πράγματα που κάνεις και λες. Και βέβαια το Internet είναι ιδανικός χώρος έκφρασης αυτής της επιθυμίας. Με μερικά κλικ μπορούμε να συνδεόμαστε, να κουτσομπολεύουμε, να τσακωνόμαστε και να μαθαίνουμε ποιοι μας μοιάζουν και ποιοι όχι. Μπαίνουμε στο διαδίκτυο για να ανταλλάξουμε προσοχή. Στο βιβλίο: online εικονική κοινότητα ο Howard Rheingold* τονίζει δύο κανόνες. Κανόνας πρώτος, να δίνεις προσοχή. Κανόνας δεύτερος, η προσοχή είναι περιορισμένος πόρος, οπότε πρόσεχε που δίνεις προσοχή. Γιατί οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το Internet καθορίζουν ένα πολιτισμό στον οποίο αυτό που είναι αντικείμενο διακύβευσης, δεν είναι πια η πληροφορία αλλά ο προσανατολισμός. Με άλλα λόγια, όσο πιο πολύ μας κατακλύζει το infostream τόσο πιο έντονη γίνεται η ανάγκη για τη δημιουργία φίλτρων. Η υπεραξία σήμερα είναι θέμα αφαίρεσης, θέμα λιγότερων πληροφοριών.

Τι είδους φίλτρων όμως? Πως θα μπορούσαν να συσταθούν πολιτιστικές υπηρεσίες που θα είχαν σαν αντικείμενο την μείωση της σύγχυσης, δηλαδή υπηρεσίες παροχής νοήματος? Ίσως μια απάντηση να βρίσκεται στην τέχνη και στην ιστορία της και κυρίως στις νέες μορφές που μπορεί (και παίρνει) η τέχνη σήμερα. Η δουλειά της τέχνης είναι –παραδοσιακά- το να φέρνει τον άπειρο κόσμο στα ανθρώπινα μέτρα.

Η ερώτηση που προκύπτει, σχετίζεται με το πως μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη έτσι στις σημερινές περιστάσεις. Πως μπορούμε να δημιουργήσουμε μοναδικότητα και νόημα από αυτή τη χαοτική μάζα των εικονικών και φυσικών αντικειμένων των ονομάτων, των συνδέσμων και των αναφορών που συνθέτουν τη καθημερινότητα μας? Ο Norbert Bolz** λέει πως: ΄΄μπορούμε να ζήσουμε τη ζωή μας μόνο διαλέγοντας σύμφωνα με ανθρωπομορφικά σχήματα τα δεδομένα ενός κόσμου που ξεπερνά το μέτρο του ανθρώπου. Αλλά μόνο τα μέσα μπορούν να γιατρέψουν τις πληγές που άνοιξαν τα μέσα - Medium και Remedium΄΄ (Μέσον και φάρμακο)

Το παράξενο που συμβαίνει με την προσοχή είναι πως ενώ στις φυσικές γλώσσες την προσδιορίζουμε σαν αντικείμενο ή σαν ουσία με μεταφορές (δώσε μου την προσοχή σου, μου τράβηξε την προσοχή, κτλ) στον κυβερνοχώρο αυτό συμβαίνει κυριολεκτικά. Η προσοχή που στην ουσία είναι μια κατάσταση του μυαλού, στις μέρες μας μεταβάλλεται σε παγκόσμιο, νόμισμα. Η προσοχή είναι το 'Eurodollar' του διαδικτύου. Σχεδόν όλοι όσοι επιχειρούν στο Net θυμίζουν λίγο τη σκηνή με τον Αλ Πατσίνο στη ταινία Scarface: ΄΄Πρώτα κερδίζεις την προσοχή, μόλις κερδίσεις την προσοχή, ψάχνεις τρόπους να τη ρευστοποιήσεις, αν τη ρευστοποιήσεις, κέρδισες΄΄. (Την προσοχή των άλλων) Και καθώς το Net αποκτά μια όλο και πιο έντονη παρουσία μέσα στη συνολική οικονομία, είναι πολύ πιθανό οι ροές της προσοχής να μην είναι μόνο το μέσο πρόβλεψης για το προς τα που πηγαίνει το χρήμα, αλλά να το αντικαταστήσουν συνολικά. Έτσι θα προκύψει και μια διαφορετική μορφή σπάνης. Όπως έχουμε το ΄΄παράδοξο΄΄ του χρήματος, δηλαδή από τη μια να υπάρχει πάρα πολύ και από την άλλη να είναι σπάνιο, υπάρχει και το παράδοξο της προσοχής. Δυνητικά είναι απεριόριστη σαν διανοητική κατάσταση, αλλά στην πράξη είναι σπάνια. Οι άνθρωποι -εκτός από τον Ναπολέοντα- επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες διαδοχικά και όχι παράλληλα. Δεν μπορεί κανείς να παρακολουθεί ταυτόχρονα τι του λέει ο συνομιλητής του και να κάνει επεξεργασία κειμένου. Επίσης, σε σχέση με τη συναισθηματική νοημοσύνη, για να συντηρείς σωστά τις φιλικές σου σχέσεις χρειάζεσαι χρόνο, γι΄αυτό δεν μπορείς να έχεις πραγματικά 2582 φίλους. (μόνο στο facebook συμβαίνουν αυτά) αλλά πολύ λιγότερους. Αφού λοιπόν η προσοχή θεωρητικά μπορεί να παράγεται συνεχώς αλλά τελικά σπανίζει, ενώ ταυτόχρονα γίνεται το ΄΄άλας΄΄ του διαδικτύου (και όχι μόνο) τότε όλο και περισσότερο θα αυξάνει η επιθυμία ελέγχου της

Από τη στιγμή που είναι αντιληπτό πως αυτό που αποκαλείται ΄΄αφήνω τα ίχνη μου στο διαδίκτυο΄΄ είναι στην ουσία οι διαδρομές της προσοχής μου ΄΄μεταφρασμένες΄΄ σε δεδομένα, τότε σε ποιον ανήκουν τα δεδομένα της προσοχής μου?

Γιατί τα data της προσοχής μας έχουν πραγματική αξία και πρέπει να προστατεύονται όπως όλες οι αξίες. Όταν κάνουμε εγγραφή (sign up) σε μια online υπηρεσία, ας πούμε για παράδειγμα στο e-Bay, αποδεχόμαστε -με ένα κλικ - πως συμφωνούμε με τους όρους παροχής της υπηρεσίας που προσφέρουν.

Στην τυποποιημένη φόρμα συνήθως αναφέρεται πως οι πληροφορίες που σχετίζονται με τη ΄΄συμπεριφορά μας΄΄ δηλαδή ποια είναι η κίνηση μας από σελίδα σε σελίδα και από προϊόν σε προϊόν, ανήκει στην εταιρία και όχι στους χρήστες. Δηλαδή οι χρήστες δεν μπορούν να εξάγουν τα στοιχεία από την εταιρία. Με το σκεπτικό, πως αυτές οι εταιρίες μας παρέχουν μια υπηρεσία. Αλλά από την άλλη, αυτές οι πληροφορίες που κρατάνε σε ομηρία μέσα στους servers τους οι εταιρίες, είναι ιδιωτικές πληροφορίες. Τώρα, αν πηγαίναμε σε μια τράπεζα για να ενημερώσουμε την κίνηση του λογαριασμού μας, πως θα μας φαινόταν αν μας έλεγε η τράπεζα πως δεν μπορούμε να ΄΄βγάλουμε έξω΄΄ αυτά τα στοιχεία? Υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στις τράπεζες και στο E-Bay? Και με τις δύο συναλλασσόμαστε και τις δύο τις βλέπουμε σαν παρόχους υπηρεσιών. Γιατί λοιπόν δεν μου ανήκουν τα data της προσοχής μου?

Αν λοιπόν η εταιρία θέλει τα χρήματα μου, θέλω κι΄εγώ να προσέξει την προσοχή που της δίνω..

Όλα είναι επείγοντα σήμερα και όλοι βιαζόμαστε. Γι΄αυτό και ζούμε με το άγχος μη μας κλέψουν και μη μας φάνε το χρόνο μας. Το ίδιο συμβαίνει όμως και με αυτούς που εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες που προσφέρουν οι μηχανές της άμεσης επικοινωνίας. Στο κάτω-κάτω, οι εταιρίες- ειδικά οι πάροχοι υπηρεσιών- προβάλλουν ένα όλο και πιο προσωπικό, ερωτικό σχεδόν προφίλ στις σχέσεις με τους πελάτες τους. Αλλά στις ερωτικές σχέσεις δεν μας ενοχλεί αφάνταστα, όταν ο ΄΄συνέταιρος΄΄ μας δεν αναγνωρίζει τις προσωπικές διαδρομές της προσοχής μας επάνω του? Συνήθως αν αυτή η διαφωνία παρατραβήξει χωρίζουμε. Τελικά, όπως λέει ο Bolz: ΄΄ όταν κανένας πια δεν μπορεί να πει τι είναι πραγματικά σημαντικό, είναι στην πράξη σοφό να γίνεται σε μικρές δόσεις η κατανάλωση του κόσμου΄΄. Οι ταχύτητες της υπερπληροφόρησης και το διαρκές update που καταργεί την εμπειρία, προκαλούν σύγχυση και μας κάνουν τελικά δύσπιστους απέναντι σε όλα. Και αυτό είναι ένα αληθινό πρόβλημα της εποχής μας, γιατί μοιάζει άλυτο και γι΄αυτό προκλητικό.

* Howard Rheingold: http://www.rheingold.com/vc/book/

** Norbert Bolz: Το @λφαβητάρι των μέσων, εκδόσεις ΣΜΙΛΗ