Post-structuralist warfare_moving through walls

Όπως συμβαίνει από την περίοδο του πρώτου πολέμου στον κόλπο το 1991, δηλαδή από τότε που το CNN ανέλαβε την σύζευξη του info-war με τον κανονικό, τακτικό πόλεμο, όλοι εμείς που παρακολουθούμε τα κάθε είδους μέσα πληροφόρησης πιστεύουμε πως έχουμε επαρκή αντίληψη για αυτό που συμβαίνει στο πεδίο της μάχης. Παρά τις διάφορες εργασίες, αναλύσεις και θεωρίες γύρω από τις τακτικές του σύγχρονου πολέμου, που συνδυάζει παραδοσιακές στρατιωτικές επιχειρήσεις με τακτικές εξαπάτησης, αναβαθμισμένες από τις δυνατότητες που δίνει η ψηφιακή τεχνολογία μας διαφεύγει συνέχεια η πολυπλοκότητα των επιπέδων διεξαγωγής του μεταμοντέρνου πολέμου.
Η αρκετά διαδεδομένη άποψη πως οι σύγχρονοι πόλεμοι δεν διαφέρουν σαν πακέτα στρατηγικών από τα αντίστοιχα των βιντεοπαιχνιδιών, δεν έχει να κάνει μόνο με την ιδέα της απόκρυψης της ωμής αιματοχυσίας που προϋποθέτει κάθε πόλεμος ή αντίθετα, η Λακανική προσέγγιση της αναζήτησης της συμμετοχής σ΄αυτήν μέσω της προσομοίωσης της όπως λέει ο S. Zizek. Οι σχέσεις των σύγχρονων πολέμων με τις μη-γραμμικές αφηγήσεις που προκύπτουν από τον ψηφιακό κυρίως κατακερματισμό του κόσμου και της εμπειρίας μας γι΄αυτόν, φαίνεται να είναι πολύ πιο ρεαλιστικά και ΄΄πραγματιστικά΄΄ συνδεδεμένες.

Το 2006 ο Εβραϊκής καταγωγής αρχιτέκτονας Eyal Weizman δημοσίευσε ένα άρθρο του, βασισμένο σε συνεντεύξεις του με Ισραηλινούς αξιωματικούς, σχετικό με την χρήση μεταδομικών θεωριών για τον χώρο, την πολεοδομία και την αρχιτεκτονική.
Στο άρθρο του, αναφέρει πως η επίθεση που διεξήχθη τον Απρίλιο του 2002 από τις Ισραηλινές δυνάμεις (IDF) στην πόλη Nablus, περιγράφηκε στην συνέντευξη από τον γενικό διοικητή της επιχείρησης, στρατηγό Aviv Kokhavi σαν΄΄ανεστραμμένη γεωμετρία΄΄. Όπως εξήγησε ο Kokhavi, ΄΄πρόκειται για την αναδιοργάνωση του ΄΄αστικού συντακτικού΄΄ με την έννοια μικρο-τακτικών δράσεων''. Κατά την διάρκεια της μάχης οι στρατιώτες κινήθηκαν μέσα στην πόλη κατά μήκος εκατοντάδων μέτρων υπόγειων τούνελ λαξευμένων εντός μιας πυκνής και συνεχόμενης αστικής δόμησης. Παρότι μερικές χιλιάδες Ισραηλινοί στρατιώτες και Παλαιστίνιοι guerrillas επιχειρούσαν ταυτόχρονα μέσα στην πόλη, ήταν τόσο ενταγμένοι στον αστικό ιστό που μόνο ελάχιστοι μπορούσαν να γίνουν ορατοί από τα μέσα καταγραφής στην επιφάνεια ή στον αέρα. Επιπλέον δεν χρησιμοποιούσαν κανένα από τους δρόμους ή τα στενά της πόλης , ή κάποιες από τις εξωτερικές πόρτες και παράθυρα, αλλά κινιόντουσαν οριζόντια διαμέσου των τοίχων και κάθετα μέσα από τρύπες που άνοιγαν με εκρήξεις στα ταβάνια και στα πατώματα.

Τακτικές αντίληψης του χώρου που θυμίζουν μήπως Unreal Tournament και Quake?

Αυτή η μορφή κίνησης, που περιγράφεται από τους στρατιωτικούς σαν ΄΄επιδρομή΄΄ επιχειρεί να ορίσει το εσωτερικό σαν εξωτερικό και τα εσωτερικά των κατοικιών σαν λεωφόρους. Η στρατηγική της IDF του να κινείσαι ΄΄διαμέσου τοίχων΄΄ εμπλέκει μια αντίληψη της πόλης όχι μόνο σαν ένα τόπο αλλά επίσης σαν το ίδιο το μέσο της εχθροπραξίας. Ένα εύκαμπτο, σχεδόν υγρό μέσο που είναι διαρκώς απρόοπτο και ρέον.
΄΄Έχουμε να κάνουμε με μια σημαντική σύγκλιση θεωρητικών κειμένων λέει ο Eyal Weizman, εξίσου ουσιώδη για τις σύγχρονες σχολές πολέμου όσο και για τις αρχιτεκτονικές –πολεοδομικές σχολές΄΄. Πράγματι οι reading lists των στρατιωτικών σχολών περιλαμβάνουν θεωρητικές εργασίες, που αρχίζουν από τα τέλη της δεκαετίας του 60 με ιδιαίτερη έμφαση σ΄αυτές των Gilles Deleuze, Felix Guattari και Guy Debord, αλλά και τωρινές θεωρίες πολεοδομίας, ψυχολογίας, πληροφορικής, ακόμα και μετα-αποικιοκρατικές και μεταδομικές γενικά αναλύσεις.
Τι παράξενο, μπορεί ο χώρος του κριτικισμού να μαράθηκε για το ευρύ κοινό στα τέλη του 20 αιώνα , αλλά ανθίζει φαίνεται στις στρατιωτικές σχολές πολέμου.


Ο Aviv Kokhavi συνεχίζει:
΄΄Ο χώρος που βλέπεις τώρα, το δωμάτιο που κοιτάζεις, δεν είναι τίποτε άλλο από την ερμηνεία σου γι΄ αυτόν. Η ερώτηση είναι πως ερμηνεύεις το σοκάκι. Ερμηνεύουμε το σοκάκι σαν ένα χώρο απαγορευμένο να τον διασχίζεις και την πόρτα σαν ένα μέρος που σου απαγορεύεται να περάσεις, και το παράθυρο σαν ένα σημείο που δεν πρέπει να κοιτάξεις έξω, γιατί υπάρχει ένα όπλο που σε περιμένει στο σοκάκι και μια ομάδα που σε περιμένει πίσω από την πόρτα. Κι΄ αυτό, γιατί ο αντίπαλος ερμηνεύει τον χώρο με τον παραδοσιακό, κλασικό τρόπο και δεν θέλω να υπακούσω στην ερμηνεία του και να πέσω στην παγίδα του. Θέλω να τον αιφνιδιάσω. Αυτή είναι η ουσία του πολέμου. Πρέπει να νικήσω. Γι΄αυτο διαλέγω τη μεθοδολογία να κινούμαι μέσα από τοίχους. Σαν ένα σκουλήκι που καταβροχθίζει τον δρόμο ανοίγοντας τον μπροστά του, που εμφανίζεται σε κάποια σημεία και μετά εξαφανίζεται.’’ .

Στρατιώτες συγκεντρώνονται πίσω από ένα τοίχο και μετά χρησιμοποιώντας εκρηκτικά, τρυπάνια και βαριοπούλες, ανοίγουν μια τρύπα αρκετά φαρδιά για να περάσουν. Ίσως χρησιμοποιηθούν κάποιες χειροβομβίδες ή μερικές ριπές μέσα σ΄αυτό που συνήθως είναι ένα ιδιωτικό καθιστικό, που ζουν μερικοί ανυποψίαστοι κάτοικοι. Όταν οι στρατιώτες περάσουν τον τοίχο, οι κάτοικοι κλειδώνονται μέσα σε ένα από τα δωμάτια, όπου και θα παραμείνουν μερικές φορές για αρκετές μέρες, μέχρι η επιχείρηση να ολοκληρωθεί. Πολύ συχνά χωρίς φαγητό, νερό, τουαλέτα και φάρμακα. Πολίτες στην Παλαιστίνη, όπως και στο Ιράκ (Falluja battle) έχουν την εμπειρία της απρόσμενης εισβολής του πολέμου μέσα στον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού τους σαν την πιο βαθιά μορφή τραύματος και ταπείνωσης.

Απεδαφικοποίηση (Deterritorialization) H κατεξοχήν αντίληψη της δράσης μέσα στο gameplay ενός videogame.

Μια Παλαιστίνια γυναίκα με το όνομα Aisha, που έδωσε συνέντευξη σε ένα δημοσιογράφο για το Palestine Monitor, περιγράφει την εμπειρία.
΄΄Φαντάσου το, κάθεσαι στο καθιστικό σου, που το γνωρίζεις τόσο καλά, είναι το δωμάτιο όπου η οικογένεια κοιτάζει μαζί τηλεόραση μετά το βραδινό γεύμα, και ξαφνικά ο τοίχος εξαφανίζεται με ένα εκκωφαντικό θόρυβο, το δωμάτιο γεμίζει σκόνη και συντρίμμια , και μέσα από τον τοίχο εμφανίζονται στρατιώτες ο ένας μετά τον άλλο, ουρλιάζοντας διαταγές. Δεν έχεις την παραμικρή ιδέα αν είσαι εσύ ο στόχος, αν ήρθαν να καταλάβουν το σπίτι σου ή αν απλά το σπίτι σου βρίσκεται στο δρόμο τους για κάπου αλλού. Τα παιδιά ουρλιάζουν πανικοβλημένα. Δεν είναι δύσκολο να φανταστείς τον τρόμο των παιδιών ηλικίας τεσσάρων ετών, όταν τέσσερις, έξι , οκτώ ,δώδεκα στρατιώτες, με τα πρόσωπα τους βαμμένα μαύρα, με υπο-πολυβόλα που στρέφονται προς όλες τις κατευθύνσεις, και με κεραίες που προεξέχουν πίσω από τα σακίδια της πλάτης τους, που τους κάνουν να μοιάζουν με τεράστια εξωγήινα έντομα, ανοίγουν δρόμο διαλύοντας τους τοίχους με εκρήξεις''.

O Naveh είναι ένας συνταξιοδοτημένος επιτελικός αξιωματικός που διευθύνει το Operational Theory Research Institute, που εκπαιδεύει αξιωματικούς του IDF στην επιχειρησιακή θεωρία του πολέμου εξηγεί. ΄΄ Διαβάζουμε Christopher Alexander το φαντάζεσαι? Διαβάζουμε John Forester και άλλους αρχιτέκτονες. Διαβάζουμε Gregory Bateson και Clifford Geertz. Όχι εγώ προσωπικά αλλά οι στρατιώτες μας σκέφτονται με βάση αυτό το υλικό. Έχουμε ιδρύσει μια σχολή και εξελίξει μια κατεύθυνση που εξασκεί επιχειρησιακούς αρχιτέκτονες''. Σε μια διάλεξη ο Naveh έδειξε ένα διάγραμμα που απεικόνιζε ένα τετράγωνο αντιπαραθέσεων με θέσεις λογικών συσχετίσεων μεταξύ προϋποθέσεων που αναφέρονται σε στρατιωτικές και guerrilla επιχειρήσεων.

Τονισμένο με φράσεις όπως : Difference and Repetition, The Dialectics of Structuring and Structure, Formless Rival Entities, Fractal
 Manoeuvre, Velocity vs. Rhythms, The Wahabi War Machine, Postmodern
 Anarchists and Nomadic Terrorists.

Εύκολα μπορεί κανείς να διακρίνει εδώ τις εργασίες των Deleuze
 and Guattari της δεκαετίας του 80. Οι πολεμικές μηχανές (war machines) σύμφωνα με τους φιλόσοφους, είναι πολυμορφικοί διαχυμένοι οργανισμοί, που χαρακτηρίζονται από την ικανότητα τους για μεταμόρφωση, φτιαγμένες από μικρές ομάδες που διασπώνται ή συνενώνονται η μια με την άλλη, σε εξάρτηση με το απρόοπτο και τις περιστάσεις. Οι Deleuze and Guattari γνώριζαν καλά πως το κράτος μπορεί ηθελημένα να μεταμορφωθεί σε μια πολεμική μηχανή. Επίσης στο discourse τους για το smooth space, εννοείται πως αυτή η αντίληψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για λογαριασμό της άσκησης εξουσίας.

Σε γενικές γραμμές όλα αυτά εξηγούν γιατί ο στρατός εντυπωσιάζεται με τα χωρικά (spatial) και τα οργανωτικά μοντέλα του μεταδομισμού. Πράγματι, όσον αφορά τους στρατιωτικούς μηχανισμούς-κάποιους τουλάχιστον- οι αστικοί πόλεμοι είναι οι έσχατες μεταμοντέρνες μορφές πολέμου. Η πίστη σε ένα λογικά δομημένο και γραμμικό πεδίο μάχης, χάνεται μπροστά στην πολυπλοκότητα και την αμφισημία της αστικής πραγματικότητας.
Οι πολίτες γίνονται μαχητές και οι μαχητές γίνονται πολίτες. Η ταυτότητα μπορεί να αλλάξει τόσο γρήγορα όσο μπορεί και το φύλο να είναι προσποιητό.
Η μεταμόρφωση γυναικών, σε άνδρες μαχόμενους πολεμιστές μπορεί να συμβεί με την ταχύτητα που απαιτεί μια μεταμφίεση. Αραβοποιημένοι Ισραηλινοί στρατιώτες ή καμουφλαρισμένοι Παλαιστίνιοι μαχητές που βγάζουν ένα πολυβόλο κάτω από τα ρούχα τους.

Όπως στο Ghost Recon v.2 ή στο Medal of Honor.


Για ένα Παλαιστίνιο μαχητή που παίρνει μέρος σε μια τέτοια μάχη οι Ισραηλινοί μοιάζουν να βρίσκονται παντού. Πίσω , δίπλα , δεξιά και αριστερά. Πώς πολεμάς σε μια τέτοια περίπτωση? Μάλλον κατανοώντας πως οι μάχες με τον εχθρό έχουν την μορφή ενός discourse γύρω από τη φύση της πραγματικότητας ή μάλλον της ερμηνείας της. Το ίδιο ισχύει και για τους ΄΄παρατηρητές΄΄ μέσω των μίντια που αγνοούν πως βλέποντας όχι μόνο συμμετέχουν στις εχθροπραξίες αλλά διαμορφώνουν τον διάλογο της μάχης.

Ο Eyal Weizman είναι αρχιτέκτονας, συγγραφέας και διευθυντής του Goldsmiths College Centre for Research Architecture. Η εργασία του αφορά θέματα εδαφικών συγκρούσεων και ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Moving through walls at YouTube