Masters and slaves

Photo by: ileanna Sirkelianov

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού Konteiner που κυκλοφορεί την πρώτη Δευτέρα κάθε μήνα με την Ελευθεροτυπία. Η online έκδοση σε .pdf εδώ.

΄΄Μπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφιχτά , για δέκα με δεκαπέντε λεπτά, αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα. [...] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [...] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [...] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πάνω στα στήθη μου [...] σύνδεσε τα με ελάσματα [...] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [...] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [...] τώρα πέρασε στην φάση νούμερο δύο [...] για να εντείνεις το βασανιστήριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προηγούμενη φορά , κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βαθιά μπορούν να πάνε [...] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επουλωθούν΄΄[...] γι΄αυτό να είσαι προσεκτικός΄΄.

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση, είναι ένα πρόγραμμα. Είναι μέρος μιας διαδικασίας, μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια, σκηνή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον εικονικό κόσμο του διαδικτύου. Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα ΄΄την εξέγερση΄΄ όπως την αποκάλεσαν, ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου). Ένα δίκτυο ανθρώπων, όπου εκεί είναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο.

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκονται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας, επιθυμιών, καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου. Η βάση για το σχεδιασμό του προγράμματος της εξέγερσης, ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze & Guattari.

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου ΄΄κύριοι και σκλάβοι΄΄, αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους. Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων.

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο. Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου. Το ΄΄καλό΄΄ για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν ΄΄κακό΄΄ ότι είναι αδύναμο, δειλό και αξιολύπητο. Ο ΄΄ευγενής κύριος΄΄ αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες. Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση, εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό. Οι κύριοι είναι οι δημιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψης της, δηλαδή την ηθική του σκλάβου. Τελικά, η ηθική της κοινότητας συνολικά, δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία, συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο ΄΄ο φόβος είναι η μητέρα της ηθικής΄΄.

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (sentiment), η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει. Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη, η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του καταπιεστή. Η ηθική του σκλάβου είναι ακριβώς αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν ΄΄καλό΄΄.

Δεν αποσκοπεί στο να καταβάλλει τη θέληση του με την δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμένη ανατροπή. Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους, αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς. Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα, το πρακτικό. ΄΄Καλό΄΄ είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό.

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων, σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτίες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι ΄΄κακές΄΄, όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι. Λέγοντας π.χ. πως η ταπεινότητα είναι εθελούσια, η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπεινότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους. Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την ΄΄απεχθή΄΄ ηθική τους, εξοργίζουν τους κυρίους τους. Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες. Στο τέλος, εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή, (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής.

Στην εικονική κοινότητα που έγινε η εξέγερση των σκλάβων, τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι. Η βία όμως, που ασκείται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες, συνεχίζει να υπάρχει. Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής ? Ποιος αναστέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους? Γιατί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλάβους και το grid*.

* Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους.