Le Droit à la Vitesse (το δικαίωμα στην ταχύτητα)

Αναδημοσίευση του άρθρου του Andy Deck '' Το δικαίωμα στην ταχύτητα΄΄ , από το περιοδικό Κοντέινερ 4. The english version here.

James Brown, American, The Hardest Working Man in Show Business

Στο ‘’Living in America’’ που τραγουδούσε ο James Brown στη δεκαετία του 1980 ΄΄όλοι δούλευαν υπερωρίες΄΄.1 Αλλά ο ΄΄σκληρότερα εργαζόμενος άνθρωπος στις σόου μπίζνες΄΄ δεν ένιωθε ΄΄πεσμένος΄΄ στη χώρα του. Στους ΄΄ μεγάλους αυτοκινητόδρομους, από ακτή σε ακτή΄΄ και ΄΄ στα πολλά μίλια σιδηροδρομικής γραμμής’’, είδε μια ΄΄γη της επαγγελίας΄΄ μια αφορμή για ΄΄γιορτή΄΄. Στο βιβλιαράκι που εξέδωσε το 1880 με τίτλο: Το δικαίωμα στην τεμπελιά .2, ο Paul Lafargue εξέφρασε την περιφρόνηση του για την ηθική της προτεσταντικής εργασίας και τα δεινά της εβδομάδας των 70 ωρών εργασίας. Ενώ το κείμενο περιοδικά εκδίδεται ακόμα σαν ένθετο στις κυριακάτικες γαλλικές εφημερίδες, οι ιδέες που εκφράζει είναι συγκριτικά άγνωστες στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν είχαν ποτέ ένα προφήτη της τεμπελιάς. Αυτό εξηγεί εν μέρει, γιατί οι Γάλλοι δουλεύουν εκατοντάδες ώρες λιγότερο κάθε χρόνο από τους αντίστοιχους εργαζόμενους στην Αμερική 3.

Ο Lafargue παρατήρησε πως οι εργάτες ήταν υποχρεωμένοι να κερδίζουν μισθούς που επέστρεφαν γρήγορα στον εργοδότη τους, αγοράζοντας τα προϊόντα της ίδιας της εργασίας τους. Αυτή η διαδικασία κατέστρεφε τα μυαλά και τα σώματα τους.

΄΄ Στην καπιταλιστική κοινωνία, η εργασία είναι η αιτία κάθε διανοητικού εκφυλισμού, κάθε παραμόρφωσης του οργανισμού΄΄. Ο Lafargue επηρεάστηκε τόσο από την απέχθεια του για την εργασία, που μοιάζει σχεδόν να νοσταλγεί τη δουλεία όταν εκθειάζει τους Έλληνες του ΄΄Χρυσού Αιώνα΄΄: ΄΄αυτοί επίσης, δεν ένιωθαν τίποτα άλλο από περιφρόνηση για την εργασία: ο ελεύθερος άνθρωπος δεν ασχολιόταν παρά μόνο με τη φυσική άσκηση και τα παιχνίδια ευφυΐας΄΄.

Ο Lafargue συμπέρανε επικαλούμενος την επιθυμία του Αριστοτέλη, πως οι μηχανές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα εποχή ανάπαυλας τον άνθρωπο: ΄΄ αν κάθε εργαλείο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αβίαστα ή να κινείται όπως τα αριστουργήματα του Δαίδαλου ή να αρχίζουν αυθόρμητα την ιερή εργασία τους όπως οι τρίποδες του Ηφαίστου, αν για παράδειγμα οι σαΐτες του αργαλειού άρχιζαν να υφαίνουν μόνες τους, ο υπεύθυνος της επιχείρησης δεν θα χρειαζόταν βοηθούς, ούτε τα αφεντικά σκλάβους.΄΄ Στην εποχή της συρρίκνωσης και της παγκοσμιοποίησης, αναρωτιέται κανείς τι απέγινε ο τεχνολογικός καταμερισμός που περιέγραψε ο Lafargue. Είναι γεγονός πως σήμερα τα εργαλεία μας είναι εντυπωσιακά και τα πλεκτήρια έχουν ευρέως αυτοματοποιηθεί. Αλλά καθώς κοιτάζω γύρω μου (στη Νέα Υόρκη), δεν βλέπω να ανατέλλει η εποχή του ελεύθερου χρόνου.

Δεν κληρονομήσαμε το δικαίωμα στην ανάπαυση, αλλά μάλλον την αναζήτηση της ταχύτητας.Από τότε που ο πρωτοπόρος Frederick Winslow Taylor εισήγαγε στην παραγωγή τις μελέτες πάνω στο χρόνο, η επιστημονική διαχείριση του έχει γίνει ο κανόνας στην κουλτούρα των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Είναι πια ρουτίνα η παράταξη μελετών χρόνου και κίνησης για την μεγιστοποίηση της απόδοσης του εργαζόμενου. Στις βιοτεχνίες ρούχων η απόδοση των εργατών αξιολογείται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά μονάδα. Οι υπάλληλοι παρομοίως μετριούνται με μετρονόμο (keystroke). Έχει ειπωθεί πως ο χρόνος είναι χρήμα και έτσι δεν είναι καθόλου παράξενο που ο κόσμος της μπίζνας έχει υιοθετήσει αυτό το σύστημα.

Εκτιμήσεις για τις υπηρεσίες ευρυζωνικότητας της Time - Warner στις Η.Π.Α

Αυτό που είναι ίσως άξιο προσοχής είναι ο τρόπος που ο κόσμος τώρα καταναλώνει την ταχύτητα σαν αγαθό –ευρυζωνικότητα- προκειμένου να απολαύσει τον ελεύθερο χρόνο του. Το να αγοράζεις ευρυζωνική πρόσβαση είναι σαν να ψωνίζεις χρόνο. Με δάνειο έναν όρο από την κουλτούρα των ΄΄φτιαγμένων΄΄ αυτοκινήτων (hot rod cars), μια διαφήμιση για ευρυζωνικότητα υπόσχεται ταχύτητες ΄΄τούρμπο΄΄:

΄΄ τριαντάλεπτο TV σόου σε 2 λεπτά και 11 δευτερόλεπτα.΄΄

Σε ένα φαύλο κύκλο αντίστοιχο με αυτόν που εντόπισε ο Lafargue, οι άνθρωποι παρακινούνται να δουλεύουν για να αγοράσουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Ειρωνικά όμως, αυτός ο ελεύθερος χρόνος διοχετεύεται ασταμάτητα στην παραγωγή του ίδιου του περιεχομένου (ριάλιτι TV, YouTube, Web 2.0, SMS, μπλογκς και e-mails) που πληρώνει κανείς για να καταναλώσει μέσω καλωδιακής TV, τηλεφώνου και κόστους πρόσβασης.Αξίζει τον κόπο μια επανεξέταση της προνομιακής κατάστασης αυτών των υπηρεσιών. Ενώ είναι αλήθεια πως κοστίζει αρκετά η εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών, μεγάλο μέρος της υποδομής είναι ήδη στη θέση του. Εφόσον οι οπτικές ίνες μεταφέρουν τα δεδομένα με την ταχύτητα του φωτός, το ενδεχόμενο αναβαθμίσεων τείνει στο μηδέν, όσο είναι το κόστος συντήρησης της ροής των δεδομένων. Στα χρόνια που έρχονται, τι θα δικαιολογήσει ουσιώδεις αυξήσεις στις τιμές της ευρυζωνικότητας? Όπως είχε προβλέψει ο Paul Valéry στη δεκαετία του 1920, οι εικόνες τώρα ρέουν σπίτια μας:

΄΄Όπως το νερό, όπως το γκάζι, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα έρχονται από μακριά...

έτσι θα τροφοδοτούμαστε με εικόνες και ήχους.΄΄.4 Αλλά θα παρέχεται η ροή δεδομένων όπως το νερό, θα τα προμηθευόμαστε τόσο ελεύθερα όσο το φως στις λάμπες του δρόμου και θα μετριούνται όπως το γκάζι? Θα ρέουν ελεύθερα τα δεδομένα και προς τις δύο κατευθύνσεις?

Παρότι ο Al Gore μίλησε αόριστα για την αναγκαιότητα της ΄΄δημόσιας πρόσβασης στις υπερ-λεωφόρους της πληροφορίας΄΄ το δίκτυο με τη χρήση δημόσιων πόρων γρήγορα έγινε μια υπηρεσία -προέκταση των τηλεφωνικών εταιριών. Ανεξάρτητα από τα αρχικά πλεονεκτήματα που είχαν οι αμερικανικές εταιρίες τηλεπικοινωνιών, τώρα βρίσκονται πίσω από πολλούς ξένους ανταγωνιστές.

Για παράδειγμα, αν και όχι ελεύθερη, η ευρυζωνικότητα πρόσβασης μέσω οπτικών ινών στο Hong Kong είναι σημαντικά ταχύτερη και φτηνότερη από οποιαδήποτε που διατίθεται στη Νέα Υόρκη (κατά προσέγγιση 14 φορές περισσότερο εύρος ζώνης, για το ένα τρίτο της τιμής σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν το 2005. .5Τα κουτσομπολιά στις μπίζνες έχουν εστιαστεί γύρω από τον βαθμό που αυτή η καθυστέρηση μπορεί να απειλήσει τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές knowledge industries ( εταιρίες που παράγουν γνώσεις και παρέχουν υπηρεσίες πληροφοριών για τις ίδιες ή για άλλους) οδηγώντας τις σε χώρες με χαμηλότερο κόστος υπηρεσιών.

Σε κάθε περίπτωση οι εργαζόμενοι πληρώνονται ελάχιστα. Η έλευση των δικτύων μετάδοσης επέτρεψε τη φυγή της εργασίας μέσω της τηλεφωνίας που περνά από το Internet: η παγκοσμιοποίηση της άυλης εργασίας βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι αγγλόφωνοι που έχουν προβλήματα με τους υπολογιστές τους μπορούν να μιλήσουν με τεχνικούς στην Ινδία ή στις Φιλιππίνες. Οι αεροπορικές εταιρίες κλείνουν τα τηλεφωνικά κέντρα τους και πληρώνουν εργαζόμενους να απαντάνε στα τηλεφωνήματα από τα σπίτια τους, με τους ίδιους τους εργαζόμενους να καλύπτουν τα αναγκαία. Αυτές οι εξελίξεις χαρακτηρίζονται ως κέρδος στην ΄΄παραγωγικότητα΄΄.

Όπως ο James Brown η Sex Machine το έθεσε:

΄΄The way I like it is the way it is,

I got mine ‘n ‘ don’t worry ‘bout his. 6

Φυσικά η παραγωγικότητα για τον ένα σημαίνει χαμηλότερο μεροκάματο για κάποιον άλλο.

Paul Lafargue, French, author of Le Droit à la Paresse.

Τα κύματα των τεχνολογικών καινοτομιών έχουν στηρίξει τη συγκέντρωση του πλούτου, καθώς και την λίαν διαδεδομένη οικονομική αβεβαιότητα. Αυτές δεν είναι

οι ελεύθερες από την εργασία αυτοματοποιημένες συνθήκες που ο Lafargue κάποτε ήλπισε, στα σίγουρα. Αλλά επιπλέον, δεν ήταν ο μόνος που υποτίμησε την ικανότητα του καπιταλισμού να μεταμορφώνει τις ονειρικές δυνατότητες σε σπάνη και διχόνοια.

Ο Nikola Tesla ήταν βέβαιος πως οι ασύρματες τεχνολογίες θα ήταν ΄΄πολύ αποτελεσματικές στο διαφωτισμό των μαζών, ειδικά στις απολίτιστες χώρες και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, καθώς θα πρόσφεραν στο γενικό αίσθημα ασφάλειας, άνεσης, ευκολίας και συντήρησης των ειρηνικών σχέσεων.΄΄ 7

Η ηχώ αυτών των ουτοπικών απόψεων απαντιέται αργότερα στη ρητορική του ΄΄παγκόσμιου χωριού΄΄ του McLuhan, αναπαράγεται διαρκώς και δεν θα εξαφανιστεί σύντομα. Αλλά με την κατάρρευση της φούσκας του Internet και την παρατεταμένη οικονομική κρίση, οι ανάγκες για παγκόσμια παραγωγικότητα εξάντλησαν τα αποθέματα της τεχνο-ουτοπίας της δεκαετίας του 1990. Είναι πολύ δύσκολο τώρα να οραματιστεί κάποιος τις νέες τεχνολογίες να φέρνουν μια εποχή ειρήνης και προόδου.

Ενώ η ξεκούραση και ο ελεύθερος χρόνος είναι άπιαστα για τους περισσότερους, η έλξη για το ΄΄δικαίωμα στην ταχύτητα΄΄ απαιτεί να πηγαίνει κανείς στο επόμενο πράγμα όσο πιο γρήγορα είναι δυνατό ή όπως ο mr Dynamite .8 λέει: ΄΄και τα μυαλά στα κάγκελα΄΄.

1. "Living in America" μέρος του σάουντρακ της ταινίας Rocky IV. Το τραγούδησε ο James Brown.
2. ΄΄ Το δικαίωμα στην τεμπελιά΄΄ του Paul Lafargue
3. Ετήσιες στατιστικές εργασίας. http://en.wikipedia.org/wiki/Working_time http://old.swivel.com/data_sets/show/1004949
4. La conquête de l'Ubiquité, Paul Valery, 1928
5. HongKong Broadband Network's fiber-optic offerings in 2005, http://www.neowin.net/news/main/05/04/26/hong-kong-tops-broadband-speed-list#comments

6. ‘’Sex Machine’’ στίχοι γραμμένοι από τον James Brown, Bobby Byrd, και τον Ron Lenhoff το 1970.
7. Nikola Tesla , αναφέρεται στο ΄΄When Old Technologies Were New΄΄ της Carolyn Marvin, p. 193
8. mr Dynamite, παρατσούκλι του James Brown.