Persuasive Technologies

''Η πληροφορία είναι φτιαγμένη από το ίδιο υλικό που είναι και τα όνειρα. Παρόλαυτα, μπορεί να μεταδοθεί, να καταγραφεί, να αναλυθεί και να μετρηθεί'', έλεγε το 1963 ο Karl Deutsch στο βιβλίο του The Nerves of Govermment. Γνωστό είναι επίσης πως η πληροφορία δεν είναι γνώση ούτε και επίγνωση. Αλλά τις παράγει, ειδικά τη δεύτερη. Παλιότερα, δηλαδή περίπου τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, η κατάσταση παραγωγής της επίγνωσης για τις μάζες (το σημερινό πλήθος) ήταν μια μάλλον χύμα κατάσταση, που είχε ανατεθεί κυρίως στους ''επιφανείς πολιτικούς άνδρες'' στους ''πνευματικούς ταγούς'' και στις ''διασημότητες'' κάθε είδους. Από τις αρχές περίπου των 70'ς, μέσα από διάφορους συνδυασμούς των προηγούμενων τύπων διαμορφωτών της κοινής γνώμης, προέκυψαν οι ''opinion leaders''.


Ο στόχος όμως ήταν πάντα η επεξεργασία των πληροφοριών και η κατασκευή της επίγνωσης να γίνεται από τα ίδια τα υποκείμενα, αυθόρμητα και εθελοντικά, για την μεγιστοποίηση του βαθμού ελέγχου και ακρίβειας και -γιατί όχι- την δραστική μείωση του κόστους της όλης διαδικασίας. Στις μέρες μας πια, αυτό έχει σχεδόν επιτευχθεί. Όπως και νάναι, στις εξελιγμένες ''αρχιτεκτονικές συμμετοχής'' των πλατφορμών δικτύωσης του web 2.0, οι ''διαμορφωτές επίγνωσης'' δεν είναι μόνο τα μυαλά των ίδιων των χρηστών αλλά και λογισμικά, π.χ. bots, που κατεβαίνουν αόρατα στις οθόνες -και από εκεί στα κεφάλια μας για να καθορίσουν το τι και το πως της παραγωγής του καθημερινού ''γνωρίζω ή αγνοώ τι συμβαίνει στον κόσμο''.


Στο παρακάτω κείμενο, ο Konrad Becker, σε ένα απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο του Strategic Reality Dictionary, διαπραγματεύεται την κατασκευή της συνειδησιακής συναίνεσης και τις τεχνολογίες της επίγνωσης. Ο K. Becker είναι διεπιστημονικός ερευνητής σε θέματα επικοινωνίας με δράσεις στα ηλεκτρονικά μέσα σαν συγγραφέας, καλλιτέχνης και συνθέτης, καθώς και σαν επιμελητής, παραγωγός και οργανωτής.

Είναι διευθυντής και συνιδρυτής του Institute for New Culture Technologies/t0, και του World-Information Institute, επίσης ιδρυτής της “Global Security Alliance,” ενός πολιτιστικού οργανισμού για την ειρήνη.
http://www.t0.or.at/ http://global-security-alliance.com/ http://world-information.org/
Έχει γράψει τα βιβλία: "Critical Strategies in Art and Media" (Autonomedia) , "Deep Search -The politics of search beyond Google".

Τό άρθρο του K. Becker έγινε σε μετάφραση και επιμέλεια της Ξένιας Κολιοφώτη.


Τεχνολογίες Πειθούς


Η δύναμη της υπόδειξης λειτουργεί πιο αποτελεσματικά όταν κάνει το υποκείμενο να πιστέψει πως οι ιδέες και οι επιθυμίες με τις οποίες ταυτίζεται πηγάζουν από τον ίδιο. “Το πιο ισχυρό όπλο του καταπιεστή είναι το μυαλό το καταπιεσμένου”, λέει ο Steve Biko για την πολιτική της συνείδησης στο βιβλίο του “I write what I like”. Ο ήπιος δεσποτισμός του ιδεολογικού πολέμου καλλιεργεί κι εκμεταλλεύεται την ανορθολογικότητα της μάζας. Τα θύματα οδηγούνται από την ίδια τους την επιθυμία σε μια παγίδα, μια κατάσταση στην οποία η ελευθερία περιορίζεται αμετάκλητα. “Ποιος μετακίνησε το τυρί;”. Όταν το τυρί μετακινείται αθόρυβα, μπορείς να στοιχηματίσεις ότι πρόκειται για παγίδα. Η επιρροή λειτουργεί καλύτερα όταν το θύμα αγνοεί τη χειραγώγηση. Η τελική εσωτερίκευση κανόνων είναι ο στόχος κατασκευής συναίνεσης μέσω της δημιουργίας των αναγκαίων μύθων και ψευδαισθήσεων. Το μάρκετινγκ της αντίληψης διαχειρίζεται την προσοχή του κοινού προσελκύοντας τα μίντια: χρησιμοποιεί απλοϊκούς τίτλους, σύμβολα και χαρακτηριστικές φράσεις ή σλόγκαν.


Η στρατηγική επικοινωνία πρέπει να έχει προσεκτικό timing και να είναι ενημερωμένη από τις υπηρεσίες πληροφοριών για γεγονότα και την τάση της κοινής γνώμης. Μολονότι η επικοινωνία μπορεί να κατευθύνεται διαμέσου έγκριτων προσωπικοτήτων, η αξιοπιστία τους και μόνο καθορίζει την αποτελεσματικότητα του όλου εγχειρήματος. Όταν οι επίσημες πηγές πληροφόρησης είναι λιγότερο αξιόπιστες ή έχουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις, υπάρχει πάντα η κίτρινη παραπληροφόρηση. Οι συνέπειες των πράξεων είναι αναγκαίο να λαμβάνονται προσεκτικά υπόψη και -προς αντιμετώπιση των αντιδράσεων- μια παρεκλλιτική μορφή δράσης ή αντιπερισπασμού πρέπει να είναι διαθέσιμη ώστε να αποσβέσει τον αντίκτυπο του αισθήματος ματαίωσης. Ο παραδοσιακός πειθαρχικός προγραμματισμός είναι μακροπρόθεσμος και ασυνεχής. Οι σύγχρονες κοινωνίες καταναλωτικού ελέγχου βασίζονται σε συνεχείς, μικροπρόθεσμους, ταχείς κύκλους χωρίς όριο.


Αόρατες φυλακές εγείρουν επιθυμίες και προκαλούν τον (υπερ)κορεσμό τους μέσω της φετιχιστικής καταναλωτικής δημοκρατίας. Με τον κοινωνικό έλεγχο των πρωτογενών παρορμήσεων, τα μονοδιάστατα ανθρωποειδή σύμμορφα με τον υποτακτικό καταναλωτισμό και την οικονομική παραγωγικότητα, κερδίζουν σταθερότητα. Αντί για καταπίεση της επιθυμίας, η διαμόρφωση ταυτοτήτων για κοινωνίες σταθερότητας αντλεί στρατηγικές δημιουργίας και σχεδιασμού προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ενδόμυχες επιθυμίες. Η έρευνα γύρω από τα κίνητρα, που διεξάγεται στις κορπορατικές συνεδρίες των ειδικών, ακολουθεί το πρότυπο των ομαδικών ψυχαναλύσεων και των μεθόδων εκτίμησης της προσωπικότητας. Η κατάτμηση του μάρκετινγκ του lifestyle σε προσδιορίσιμες κατηγορίες προσωπικών αξιών, επιτρέπει ψυχογραφική στοχοποίηση πέρα από εισοδηματικά και χωροτακτικά δημογραφικά δεδομένα.
Ενώ η ασφάλεια και η αίσθηση του «ανήκειν» αποτελούν πρωταρχική ψυχολογική ανάγκη για τη μέση οικονομική ομάδα, για τα πιο φιλόδοξα μέλη της κοινωνίας αυτό που μετράει είναι το κύρος και η εκτίμηση των άλλων, ενώ για την κατηγορία των υπέρμετρα φιλόδοξων ο έλεγχος.

Για ένα ποσοστό αναμορφωτικά-προσανατολισμένων πληθυσμών, η αυτοεκτίμηση βρίσκεται στο προσκήνιο. Δεν υπάρχει κοινωνία αλλά προσωπική ικανοποίηση, αυτοπραγμάτωση διαμέσου καταναλωτικών προϊόντων που επιτρέπουν την αυτο-έκφραση. Αποτραβηγμένο το υποκείμενο από κοινωνικές έγνοιες, το δέλεαρ σ’έναν ατομικό lifestyle απομόνωσης διαφημίζει τον καπιταλισμό ως σοσιαλισμό του εαυτού. Για να εισχωρήσει στο μυαλό των ψηφοφόρων [αυτός που μετακίνησε το τυρί] μετατρέπει την πολιτική σε μια καταναλωτική επιχείρηση που αποκρίνεται σε αγορά ψήφων. Όταν τα συστήματα αποτυγχάνουν να κυριαρχήσουν στα άτομα μέσω της πειθούς, παίρνουν τον έλεγχο μέσα από μοιραία τελετουργικά. Οι τεχνολογίες του μυαλού μετασχηματίζονται σε μηχανές θανάτου.