Προσποίηση σε πρώτο βαθμό

                       Luis Bunuel: Un chien andalou

Σε ένα πρόσφατο βιβλίο του ο Jacques Rancière, (Le spectateur émancipé), επιχειρεί μια σειρά από αναλύσεις για τις σχέσεις της τέχνης με τη πολιτική, με κεντρικό άξονα μια φράση που διατρέχει όλο το βιβλίο. Celui qui voit ne sait pas voir. Αυτός που βλέπει δεν ξέρει να βλέπει. Το θέτει σαν μια προϋπόθεση που διατρέχει την ιστορία μας από τη σπηλιά του Πλάτωνα, μέχρι τις διακηρύξεις για τον τερματισμό της κοινωνίας του θεάματος. Θέτει την ερώτηση: τι είναι αυτό που καθιστά μια εικόνα ανυπόφορη; (να ιδωθεί) Μια εικόνα δηλαδή που είναι κάτι περισσότερο από προϊόν για κατανάλωση, μια εικόνα που εδραιώνει κάτι που θα μπορούσε να δώσει νόημα στον όρο: πολιτική τέχνη. Μια εικόνα που μπορεί τελικά να κινητοποιήσει, να βγάλει κάποιους από την αδράνεια της απλής, άνευ όρων, παράδοσης στη θέαση.

Αρχικά παίρνει σαν παράδειγμα μια φωτογραφία - μια υποτιθέμενη ΄΄πρόκληση΄΄ του Ιταλού φωτογράφου Oliviero Toscani. Πρόκειται για την φωτογραφία μιας νέας κοπέλας, αποστεωμένης, ανορεξικής, που αφισσοκολήθηκε σε όλη την Ιταλία για την περίοδο της εβδομάδας της μόδας στο Μιλάνο το 2007. Η σημασία της φωτογραφίας λέει ο Rancière, είχε σε γενικές γραμμές δύο κατηγορίες ερμηνείας. Από την μια μεριά αυτοί που χαιρέτησαν την πράξη του να δείξει τη κακόμοιρη κοπέλα, σαν μια ένδειξη θάρρους και αποκάλυψης του backstage της βιομηχανίας της μόδας, και από την άλλη αυτοί που αγανάκτησαν όχι για τα τραγικά αποτελέσματα  που έχει η μόδα, αλλά γιατί θεώρησαν πως ο φωτογράφος προσφέρει στα μάτια των ηδονοβλεψιών (voyeurs), όχι μόνο τον υπαινιγμό των ωραίων εμφανίσεων που υπόσχεται η εβδομάδα μόδας την οποία διαφημίζει, αλλά με το πρόσχημα της αγανάκτησης προσφέρει σαν θέαμα και την άθλια πραγματικότητα.

Δηλαδή με άλλα λόγια εδώ έχουμε να κάνουμε με μια υποκρισία δεύτερου ή μάλλον τρίτου βαθμού. Σύμφωνα με τις ερμηνείες των θεατών. Η εικόνα κρίνεται τελικά ακατάλληλη να ασκήσει κριτική στη πραγματικότητα γιατί ανήκει στο ίδιο καθεστώς της πραγματικότητας που καταγγέλλει,(στο καθεστώς της ηδονοβλεψίας) αποτελώντας έτσι τελικά ένα και το αυτό θέαμα. Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι πως δεν υπάρχει τελικά μια ανυπόφορη πραγματικότητα που η εικόνα μπορεί να αντιπαραθέσει στο prestige της ΄΄παρέλασης των εμφανίσεων΄΄, αλλά υπάρχει μόνο μια συνεχής ροή από εικόνες, ένα και μόνο παγκόσμιο καθεστώς επιδειξιομανίας, και είναι αυτό ακριβώς το καθεστώς που είναι το ανυπόφορο.

Γιατί για να αποδώσει μια εικόνα ένα πολιτικό αποτέλεσμα, πρέπει να πείσει τον θεατή πως ότι βλέπει είναι για παράδειγμα ΄΄ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός΄΄ ή ΄΄οι στρατηγικές των εταιριών΄΄ που κάνουν εδώ παιχνίδι και όχι γενικά η ανθρώπινη τρέλα. Αυτό λέει ο Rancière συνιστά το παιχνίδι του πολιτικού μοντάζ των εικόνων. Η μια από τις εικόνες πρέπει να παίξει τον ρόλο της πραγματικότητας που καταγγέλλει τη ψευδαίσθηση της άλλης. Αλλά καταγγέλλει την ίδια στιγμή την ψευδαίσθηση σαν τη πραγματικότητα της ζωής μας, μόνο που η ζωή μας συμπεριλαμβάνεται σε αυτή.

Στη συνέχεια ερχόμαστε στη ταινία του Guy Debord, La Société du spectacle. Εκεί βλέπουμε, λέει ο Rancière να παρελαύνουν ο John Wayne και ο Errol Flynn, δύο πρωταθλητές της άκρας δεξιάς του Hollywood. Αρχικά, ο πειρασμός είναι να δει κανείς στη παρέλαση των εικόνων, που είναι αντίστοιχα οι μάχες με τους αυτόχθονες ινδιάνους στο Shenandoah για τον Flynn και του Wayne στο ρόλο του στρατηγού Κάστερ, με λίγα λόγια μια παρωδία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, και την αντίστοιχη δοξολογία που του κάνει το Hollywood. Αυτός είναι άλλωστε και ο τρόπος που οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται την ΄΄υπεξαίρεση΄΄ (detournement) που κάνει ο Debord.

Αλλά ο Debord ζητάει κάτι παραπάνω από όσους βλέπουν τη ταινία του (όπως και από αυτούς που διαβάζουν το βιβλίο του και το επικαλούνται, συχνά και με κάθε ευκαιρία). Ζητάει να αναλάβουμε για λογαριασμό μας τον ηρωισμό των μαχών που βλέπουμε, και να μεταμορφώσουμε την κινηματογραφική εμπλοκή, που παίζεται από τους ηθοποιούς σε πραγματική επίθεση ενάντια στην αυτοκρατορία του θεάματος. Αν κάθε εικόνα δείχνει απλώς τη ζωή αναποδογυρισμένη, μια ζωή που έχει γίνει παθητική, τότε θα αρκούσε να την αναποδογυρίσουμε (la detourner) για να εκδηλωθεί η ενεργός δύναμη που έχει αναποδογυριστεί.

Άλλωστε, κάνει στη συγκεκριμένη ταινία μια πιο διακριτική νύξη στην αρχή, όταν βλέπουμε στις πρώτες εικόνες του φιλμ δύο νέες και όμορφες γυναικείες φιγούρες, να αγαλλιάζουν μέσα στο φως. Ο θεατής μπορεί να μπερδευτεί στη συνέχεια , όταν βλέπει να παρελαύνουν διάφορα μοντέλα, στριπτιζέζ, και στάρλετς συνήθως ξέκωλες. Γιατί αυτές οι πρώτες εικόνες δεν έχουν βγει από διάφορα spectacles, διαφημίσεις ή Πετρούλες εποχής. Είναι εικόνες που έχει κάνει ο ίδιος ο Debord και είναι η γκόμενα του και μια φίλη της.

Είναι εικόνες που ανταποκρίνονται σε πρόσωπα πραγματικά μπλεγμένα σε αληθινές ιστορίες αγάπης και έρωτα και όχι έγκλειστες στις παθητικές σχέσεις του θεάματος. Και δείχνει με αυτό τον τρόπο πως οι εικόνες της αληθινής πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που αναποδογυρίζεται διπλά, αρκούν για να αποκαλύψουν πως αρκεί και μόνο το απλό γεγονός του να είσαι ένας θεατής, πως απλά και μόνο αν κοιτάς τις εικόνες φτάνει για να την πατήσεις. Η ενοχή που συμπεριλαμβάνει τον θεατή στη παγίδα του θεάματος αρκεί να είναι μόνο το γεγονός πως απλώς κοιτάζει εικόνες. Αν δεν κοίταζε δεν θάταν ένοχος. Και πως η επίδειξη της ενοχής του (μέσω του θεάματος) λειτουργεί περισσότερο για το συμφέρον αυτού που τον κατηγορεί παρά συμβάλλει στο να περάσει στη δράση. Μας λέει ο Debord πως όσο κοιτάζουμε τις εικόνες τις οποίες σχολιάζει ο ίδιος μάλιστα, δεν θα δράσουμε ποτέ. Θα μείνουμε για όλη μας τη ζωή θεατές μιας ζωής που θα περάσει σαν εικόνα.    

An extreme side of play

Picture : Antonio Matta Echaurren

There are extremes sides of play in urban games that are simple forms of masquerade.

There were philosophies that promised to teach us what to think about death and how to die.

Usually, boring to tears. Most interesting guidelines among them are those that say us, how to prepare it bit by bit( or byte by byte ) take care of it, decorate it, arrange the details or simply ignore them with just one move, find the ingredients (the ingredients that stand as tutors between life and death), imagine it, choose it of course, get an advise on it, ( here it comes the gameplay ''incoming transition'').

More, save it into a work without spectators, (Серге́й Генна́диевич Неча́ев is obviously excluded ) one has to exist only for oneself, not for a big deal, just for that shortest little moment of life.

Just to mention a comment of M. Foucault on that matter, he advises: ''Those who survive, of course, see suicide as nothing but superficial traces, solitude, awkwardness, and unanswerered cries''. Needless to say,in social terms as well. Well, these people can't help but ask why? The only question -that a noble mind- regarding death, shouldn't ask at all.

Yes, why? Because i wanted to. It is true that individual or social suicide, (how can you trace the difference) often leaves discouraging traces. From a tongue that is hanging in a room, or a self closed in a garage with the gas turned of, to a city civilian wreck after a suicide warfare, that leaves some brain lying on the sidewalk for the dogs to come and sniff it at?

I think that many prefer to commit suicide straight on, than to continue to think about it all.

I also think that suicide whatever is social or individual, (again try to make the difference) must not be left to unhappy people who might bungle it or make a mess of it. As a backup, there are lots fewer happy than unhappy people.

Again Foucault: An advise to the lovers of humanity (and to game developers). If you really want to see a decrease in the number of social or individual suicides,support only those potential suicides which are commited with forthought, quietly, even at broadcast and especially without a wavering. After all, we should consider ourselves lucky to have at hand (with suicide) an extreme unique social and individual experience. It's the one, which above all the rest deserves the greatest attention-not that it shoudn't worry you- but rather so that you can make of it a fathomless pleasure whose patient and relentless preparation will enlighten all of your life.

Tag ties and affective spies. A critical approach on the social media of our times

Μία οnline έκθεση και μια κριτική προσέγγιση για το κοινωνικό διαδύκτιο ή αλλιώς για την δημοσιότητα (χωρίς δημόσιο χώρο ;)  που αρχίζει από την Τετάρτη, 18 Μαρτίου στο ΕΜΣΤ και φυσικά στο διαδύκτιο. Συνοδεύεται από τρία ενδιαφέροντα κείμενα των Alessandro Ludovico, Juan Martín Prada και της επιμελήτριας της έκθεσης, Δάφνης Δραγώνα. 

Παρακάτω το δελτίο τύπου της έκθεσης. 

For an english version, scroll down.

Το κοινωνικό διαδίκτυο, γνωστό και ως Web 2.0, μοιάζει με ένα συνονθύλευμα από υποσχέσεις και αντιφάσεις, μια εικόνα που παραπέμπει απευθείας στα συστατικά του στοιχεία, αυτά της κοινωνικότητας και της συμμετοχής. Στους νέους δημόσιους χώρους της σύγχρονης ινφο-σφαίρας, όπως είναι το YouTube, το Facebook ή το flickr, οι χρήστες σήμερα συναντώνται, αλληλεπιδρούν και αλληλοκαθορίζονται ενώ ταυτόχρονα παράγουν, καταναλώνουν, παρακολουθούν και παρακολουθούνται. Ανεβάζοντας φωτογραφίες, σχόλια και βίντεο, ορίζοντας tags (ετικέτες) και παραθέτοντας συνδέσμους (links), οι συμμετέχοντες στα κοινωνικά δίκτυα μοιράζονται πεποιθήσεις και εμπειρίες, συγκροτούν διαφορετικές εκδοχές της υποκειμενικότητας τους αλλά και διαμορφώνουν το περιεχόμενο και τη δομή του σημερινού διαδικτύου. Η εποχή των υποκειμενικών ταξινομήσεων, γνωστών ως folksonomies, φέρνει στην επιφάνεια μία νέα κατάσταση όπου τα στοιχεία που τη συνθέτουν είναι διαρκώς μεταβαλλόμενα, όλο και πιο διασυνδεδεμένα με οριζόντιο, ριζωματικό τρόπο. Είναι στοιχεία που βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία εξατομίκευσης, εκτεθειμένα και γι΄αυτό υποκείμενα σε εκμετάλλευση.

Η online έκθεση Tag ties & affective spies (Δεσμοί που βασίζονται σε tags – ανιχνεύσεις βασισμένες στη συγκίνηση και στο πάθος) παρουσιάζει μία επιλογή διαδικτυακών έργων που αναφέρονται στις εκφάνσεις και τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού διαδικτύου, στα στοιχεία που το ισχυροποιούν αλλά και το καθιστούν ευάλωτο την ίδια στιγμή. 

Εξετάζοντας τον τρόπο λειτουργίας των κοινωνικών δικτύων και των μορφών αλληλεπίδρασης των χρηστών, μία νέα μορφή καλλιτεχνικής πρακτικής που αναπτύσσεται μέσα στα δίκτυα, σχολιάζει, ασκεί κριτική και συχνά ανατρέπει τη δομή τους μεταλλάσσοντας τη σημειολογία και το φορμαλισμό τους. Με παιγνιώδη και συχνά ειρωνική διάθεση,  τα έργα που παρουσιάζονται προσεγγίζουν τους νέους κοινωνικούς χώρους θέτοντας ερωτήματα και επιδιώκοντας τον αναστοχασμό και τη συνειδητοποίηση των διαφορετικών δημιουργικών δυνατοτήτων από τη μεριά των χρηστών.

Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Christophe Bruno, Gregory Chatonsky, Paolo Cirio, Wayne Clements, Jonathan Harris & Sep Kamvar,  Jodi, Les Liens Invisibles, Personal Cinema & the Erasers, Ramsay Stirling, George Holsheimer - Mirjam ter Linden - Daan Odijk -Patri Sadiqah & Raoul Siepers

Οργάνωση: Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Επιμέλεια: Δάφνη Δραγώνα

An οnline exhibition and a critical approach to the social web or in other words a critique to the publicity (without public space?) The exhibition starts at Wednesday, March 18, at the National Museum of Contemporary Art, Athens and of course at the Internet. You can find also three interesting texts by  Alessandro Ludovico, Juan Martín Prada and exhibition's curator Daphne Dragona.

Below, the press release of the exhibition.

The social web, commonly known as web 2.0, resembles a mixture of promises and contradictions that refer directly to its main components, those of sociality and participation. In the new public spaces of the contemporary info-sphere such as those of the YouTube, the Facebook  or the flickr, people meet, interact and inter-define themselves while they are producing and consuming, they are spying and being spied .  Through uploading photos, videos and posts and through tagging and linking, the users share beliefs and experiences, they construct different sides of their subjectivity and they also form the content and the structure of web itself. The era of subjective taxonomies, known as folksonomies, brings about a new situation composed by elements that are changeable, interconnected and rhizomatic, personified, exposed and therefore easy to become exploitable.

Tag ties & affective spies  presents a selection of online works that refer to the aspects and features of the social web , to the elements that render it powerful and vulnerable at the same time. Exploring the functioning modes of the social networks and the ways users interact within them, a new form of artistic practice is being formed that comments, critisizes and subverts their structures by altering their semiology and formalism. Posing questions, and approaching the social media in a playful way, the works presented aim to raise awareness about the different possibilities that  are now opened up to the users.

Participating artists: Christophe Bruno, Gregory Chatonsky, Paolo Cirio,Wayne Clements, Jonathan Harris & Sep Kamvar,  Jodi, Les Liens Invisibles,Personal Cinema & the Erasers, Ramsay Stirling, George Holsheimer - Mirjam ter Linden - Daan Odijk -Patri Sadiqah & Raoul Siepers

Organised by: National Museum of Contemporary Art

Curated by: Daphne Dragona

Military Operations on Urban Terrain [MOUT]

Συμπυκνωμένες προσομοιώσεις (simulacrum) βασισμένες στα ήδη υπαρκτά αστικά μας περιβάλλοντα επανασχεδιάζονται εντός ή/και ΄΄ως εάν΄΄ να είναι οι γειτονιές μας. Προσομοιώσεις, όπου  αυτοί που ανταποκρίνονται πρώτοι, στις καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, σε μικρή ή μεγάλύτερη κλίμακα, (ή που δεν ανταποκρίνονται καθόλου κάτι που είναι επίσης μέρος του σχεδίου δράσης) ασκούν τις ικανόνητες τους στην αντιμετώπιση των ΄΄καταστροφών΄΄.

Σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, από καραμπόλες αυτοκινήτων, σε ταραχές (riots), από σεισμούς σε τρομοκρατικές επιθέσεις,  όπου τέλος πάντων η τάξη καταλύεται, οι ΄΄κόσμοι΄΄ της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και του στρατού, που έρχονται για την υποστήριξη μας, μεταβάλλονται σε κυρίαρχη τάξη- σε μια κατάσταση εξαίρεσης.

Μια άλλη αρχιτεκτονική πρόσληψης του χώρου εμφανίζεται στο όλο και περισσότερο επεκτεινόμενο τοπίο της ΄΄ετοιμότητας΄΄. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από στυλιζαρισμένες μορφές κοινότοπων, καθημερινών χώρων, με την διαφορά πως ενσωματώνουν στο στύλ τους τον extraordinary τρόμο ενός όλο και περισσότερο προσδοκώμενου μέλλοντος που σε αυτούς προς το παρόν τείνει να γίνει ρουτίνα.

Tensegrity_2

The system in which [people] move about is too vast to be able to fix them in one place, but too constraining for them ever to be able to escape fromit and go into exile elsewhere. There is no longer an elsewhere. Because of this, the “strategic” model is also transformed, as if defeated by its own success; it was by definition based on the definition of a “proper” distinct from everything else; but now that “proper” has become the whole. Itcould be that, little by little, it will exhaust its capacity to transform itself and constitute only the space…in which a cybernetic society will arise, the scene of the Brownian movements of invisible and innumerable tactics.

One would thus have a proliferation of aleatory and indeterminable manipulations within an immense framework of socioeconomic constraints and securities: myriads of almost invisible movements, playing on the more and more refined texture of a place that is even, continuous,

and constitutes a proper place for all people. Is this already the present or the future of the great city?

Michel de Certeau, the French social theorist, talks in his book L'invention du quotidien,Vol. 1, Arts de faire, about ''constraints''and ''securities''. One could read here, tensions and integrities (read tensegrity) as constantly interchangeable concepts. 

Εν τω μεταξύ, η εκρηκτική ανάπτυξη των παραγκουπόλεων (slum towns) ειδικά στις χώρες του ΄΄τρίτου κόσμου΄΄ αλλά όχι μόνο, είναι μάλον το πιο κρίσιμο γεωπολιτικό γεγονός των καιρών. Επίσημα , συνεχίζουμε να το αντιμετωπίζουμε σαν ένα περιθωριακό φαινόμενο. Όμως σύντομα -αν δεν συμβαίνει ήδη- η αστική συγκέντρωση του παγκόσμιου πληθυσμού, θα ξεπεράσει τον πληθυσμό της υπαίθρου και μιας και οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων θα αποτελούν την πλειοψηφία των πόλεων, τότε με ποια έννοια ακριβώς θεωρούμε το φαινόμενο ΄΄περιθωριακό΄΄; Μιλάμε για ένα πληθυσμό που ζει μια εντελώς διαφορετική πολιτική κουλτούρα. Τοποθετημένος εκτός του όποιου κρατικού ελέγχου ( who cares and who is able to care), σε διαρκή αναζήτηση μορφών αυτο οργάνωσης, εν μέρει εκτός νόμου και επαναπροσδιορίζοντας διαρκώς την ηθική της βίας.

Ένα νέο προλεταριάτο που δεν έχει να χάσει ούτε τις αλυσίδες του γιατί δεν κατέχει ούτε τέτοιες. Μια αποεδαφοποιημένη νεα παγκόσμια κοινωνική τάξη που με ένα παράδοξο τρόπο μοιράζεται κοινούς τόπους με την άλλη upcoming τάξη την επονομαζόμενη ΄΄συμβολική τάξη΄΄, επίσης ΄΄τοπικά ξεριζωμένη΄΄ αυτής των μάνατζερ, των δημοσιογράφων και των δημοσιοσχετιστών, των καλλιτεχνών και των ακαδημαικών, ίσως των μπλογκερς κτλ, αυτών που αισθάνονται πολύ πιο κοντά με τους αντιστοίχους τους στην άλλη άκρη του ατλαντικού πχ , παρά με τους κατοίκους της πόλης τους μισό χιλιόμετρο πιο πέρα. Ίσως θα έπρεπε να ρίξουμε μια ματιά στα σημάδια μιας αναδυόμενης κοινωνικής συνείδησης και νέων μορφών συμμαχίας γιατί ως γνωστόν εκτός από τις βουλές του θεού, είναι άγνωστες και οι βουλές της ιστορίας.